سالمندی سالم

یکی از شاخص‌هایی که بیانگر وضعیت سالمندی سالم است، شاخص کیفیت زندگی است. سالمندی دوره ای از زندگی است که با کاهش عملكردهای بدنی، محدودیت های حرکتی، افزایش مشكلات سلامتی و وابستگی فرد به دیگران همراه است. به طوری که این مشكلات می توانند اثر منفی بر سطح کیفیت زندگی سالمندی سالم داشته باشند.

کیفیت زندگی مفهومی چندبعدی و پیچیده است که به احساس رضایت از زندگی در تمامی ابعاد آن اشاره دارد. این مفهوم شامل سلامت جسمی و روانی، رفاه اجتماعی، استقلال، معنویت، هدفمندی در زندگی و فرصت‌ها برای رشد و شکوفایی می‌شود. کیفیت زندگی نه تنها تحت تاثیر شرایط عینی مانند وضعیت اقتصادی، دسترسی به خدمات بهداشتی، مسکن مناسب و امنیت، بلکه تحت تاثیر دیدگاه‌ها، باورها و ارزش‌های فردی نیز قرار می‌گیرد.

در واقع، کیفیت زندگی سفری است که هر فرد آن را به گونه‌ای منحصر به فرد تجربه می‌کند. این سفر شامل فراز و نشیب‌ها، چالش‌ها و فرصت‌ها است و هر فرد باید با تلاش و پشتکار، مسیر خود را برای رسیدن به رفاه و رضایت هموار کند.

چه عواملی بر کیفیت زندگی سالمندی سالم تاثیر می گذارند؟

آگاهی نسبت به عواملی که روی کیفیت زندگی افراد و سالمندی سالم تأثیر می گذارد، می توانـد کمـک بزرگـی به ارتقـاء کیفیـت زندگی ایـن افراد کند. در واقع اگـر بتـوان کیفیـت زنـدگی سالمندان را بهبود بخشید بسیاری از هزینه های درمانی و خـدماتی جامعه کاهش می یابد. در ادامه به تعدادی از این عوامل اشاره می کنیم.

سلامت جسمی:

 از جمله توانایی انجام فعالیت‌های روزانه، نداشتن بیماری‌های مزمن و عملکرد خوب اندام‌ها، نقشی اساسی در کیفیت زندگی سالمندی سالم دارد. در واقع سالمندانی که به بیماری های مزمن دچار نبوده و به داروها یا وسایل کمك حسی و حرکتی مثل عصا، عینك و سمعك وابسته نیستند، از کیفیت زندگی بالاتری برخوردار هستند.

سلامت روان :

این نیز به همان اندازه سلامت جسمی برای کیفیت زندگی سالمندان مهم است. افسردگی، اضطراب و تنهایی از جمله شایع‌ترین مشکلات سلامت روان در بین سالمندان هستند که می‌توانند کیفیت زندگی آن ها را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهند.

روابط خانوادگی و اجتماعی :

روابط اجتماعی قوی با خانواده و دوستان، احساس تعلق به جامعه و مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی همگی از عوامل مهم در کیفیت زندگی سالمندان هستند. وجود فرهنگ احترام به بزرگترها در خانواده و جامعه بر افزایش کیفیت زندگی در سالمندان موثر است.

وضعیت اقتصادی:

امنیت مالی، دسترسی به مسکن مناسب و امکان تامین نیازهای اساسی از جمله عوامل مهم در کیفیت زندگی سالمندان هستند.

سطح تحصیلات:

مطالعات نشان داده است سالمندانی که از سطح تحصیلات بالاتری برخوردارند، کیفیت زندگی بیشتری دارند. چرا که افراد با تحصیلات بالاتر غالباً از سلامت جسمی و روانی بهتری برخوردارند، از نظر اجتماعی فعال‌تر هستند و از فرصت‌های بیشتری برای مشارکت در جامعه برخوردارند.

دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی:

 دسترسی به خدمات بهداشتی با کیفیت، از جمله خدمات پیشگیرانه، خدمات درمانی و توانبخشی، برای حفظ سلامت و کیفیت زندگی سالمندان ضروری است.

حمایت‌های اجتماعی:

وجود سیستم‌های حمایتی اجتماعی قوی، مانند خدمات مراقبت در منزل، مراکز روزانه مراقبت از سالمندان، خانه‌های سالمندان و دهکده های بازنشستگی، می‌تواند به افزایش کیفیت زندگی سالمندان کمک کند.

تاب‌آوری : 

تاب‌آوری به معنای توانایی مقابله با فشارها، تغییرات و مشکلات زندگی است. سالمندان با تاب‌آوری بالا، می‌توانند بهتر با مشکلات روزمره خود مقابله کنند و از زندگی لذت ببرند. تمرین‌های تاب‌آوری می‌تواند به افزایش کیفیت زندگی سالمندان کمک کند.

داشتن فعالیت بدنی:

ارتقای سطح کیفیت زندگی سالمند در گرو ارتقای سطح سلامت است و فعالیت بدنی منظم، مهم ترین محور آن است. نتایج مطالعات نشان دهنده اثر مطلوب تمرینات ورزشی بر روی کیفیت زندگی سالمندان است. این اثر به دلیل تأثیر مثبت فعالیت بدنی بر عوامل مرتبط با آمادگی جسمانی از جمله قدرت، استقامت عضلانی، استقامت قلبی عروقی، انعطاف پذیری، سرعت، چابكی و تعادل است که منجر به ارتقاء کیفیت زندگی سالمندان می شود.

چگونه کیفیت زندگی سالمندان را ارتقا دهیم؟

با توجه به عواملی که بر کیفیت زندگی سالمندان تاثیر می‌گذارند، می‌توان به راهکارهای زیر اشاره کرد:

تشویق به داشتن سبک زندگی سالم 

تشویق سالمندان به داشتن رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم، عدم استعمال دخانیات و انجام معاینات پزشکی منظم می‌تواند به حفظ سلامت جسمی و روانی و ارتقای کیفیت زندگی آن ها کمک کند.

حمایت از سلامت روانی:

ارائه خدمات مشاوره و روان درمانی، ایجاد گروه‌های حمایتی و افزایش آگاهی درباره سلامت روان از جمله راهکارهایی برای ارتقای سلامت روان سالمندان و به دنبال آن افزایش کیفیت زندگی آن ها هستند.

تقویت روابط اجتماعی:

: ایجاد فرصت‌هایی برای سالمندان جهت تعامل با دیگران، مانند پیوستن به باشگاه‌ها و گروه‌های اجتماعی، می‌تواند به کاهش احساس تنهایی و انزوا در آن ها و افزایش کیفیت زندگی کمک کند.

تامین امنیت اقتصادی:

ارائه برنامه‌های حمایتی مالی، مانند حقوق بازنشستگی و بیمه‌های درمانی، می‌تواند به سالمندان در تامین نیازهای اساسی و بالا بردن کیفیت زندگی آن ها کمک کند.

ارائه فرصت‌های آموزشی:

ارائه فرصت‌های آموزشی برای سالمندان، مانند دوره‌های آموزشی و مهارتی، می‌تواند به آنها در ارتقای دانش و مهارت‌هایشان کمک کند. این موضوع کیفیت زندگی آن ها را بهبود می دهد.

منابع

کاظمی نیلوفر، سجادی حمیرا، بهرامی گیتی. کیفیت زندگی سالمندان ایرانی: یک مطالعه مروری. سالمند: مجله سالمندی ایران. ۱۳۹۸; ۱۳ (۵) :۵۱۸-۵۳۳

اسمعیلی رقیه، اسماعیلی مهرداد. کیفیت زندگی سالمندان: مطالعه ی فراترکیب. پژوهش در دین و سلامت. 1397؛4(2 ):105-116.

طاهری نوراله، فریدونی مقدم مالک، چراغیان بهمن، حکمتی پور نفیسه، حجتی حمید. عوامل موثر بر کیفیت زندگی سالمندان ساکن سرای سالمندان. عنوان نشریه. ۱۳۹۴; ۲ (۱) :۵۰-۶۱

نیازی محسن، ملکیان فینی الهه، شفائی مقدم الهام. فعالیت بدنی و کیفیت زندگی سالمندان. نشریه فرهنگ و ارتقاء سلامت. ۱۴۰۱; ۶ (۳) :۴۵۷-۴۶۳