چرخش پارادایمی در مفهوم سالمندی
امروزه بر اثر پیشرفت های پزشکی و بهداشت عمومی که به کاهش مرگ و میر و افزایش امید به زندگی کمک کرده است، سالمندشدن دوره استثنایی زندگی نیست که افراد کمی به آن برسند، بلکه مرحله‌ای از زندگی است که انتظار می‌رود بسیاری از انسان‌ها آن را تجربه کنند.
رویکرد سنتی قرن بیستم سالمندی را به‌عنوان وابستگی به دیگران، سربار بودن و ناتوان و بیمار شدن در نظر می گفت. اما در سالیان اخیر، چرخشی پارادایمی در مفهوم سالمندی اتفاق افتاد که آن را به‌عنوان دوره انتقال و زمانی برای استفاده از فرصت‌های جدید زندگی تعریف کرد. به این ترتیب در قالب این پارادایم جدید، مفاهیمی مانند سالمندی سالم، موفق، مولد و بالاخره سالمندی فعال ظهور یافت. سالمندی فعال از نظر علمی، معنای سالمندی سالم و موفق و مولد را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد.
بهبود کیفیت زندگی افراد در هنگام سالمندی
سالمندی فعال که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) در دهه 2000 میلادی معرفی شد به عنوان فرایند بهینه‌سازی فرصت‌ها برای سلامت، مشارکت و امنیت به منظور بهبود کیفیت زندگی افراد در هنگام سالمندی تعریف شده است. سازمان بهداشت جهانی چنین اذعان داشته که کشورها در صورتی قادرند از عهده سالمندی برآیند که دولت‌ها، سازمان‌های جهانی و جوامع مدنی سیاست‌ها و برنامه‌هایی در رابطه با سالمندی فعال اتخاذ کنند. سازمان جهانی بهداشت سالمندی فعال را تداوم پیوند افراد سالمند با جامعه و اقتصاد می داند.
سالمندی فعال به افراد سالمند امکان می‌دهد تا به توان و استعدادهای بالقوه خود برای داشتن سلامت جسمی، اجتماعی و روانی در طول دوره زندگی خود پی ببرند و در جامعه براساس نیازها، تمایلات و ظرفیت‌هایشان مشارکت داشته باشند و همچنین حفاظت و مراقبت برای آنها فراهم شود.
بعد فردی و اجتماعی سالمندی فعال
مفهوم سالمندی فعال به دنبال انتقال پیام جامع‌تری نسبت به سایر اصطلاحات مرتبط یعنی «سالمندی موفق»، «سالمندی مولد» یا «سالمندی سالم» است. از این نظر، سالمندی فعال به دنبال افزایش رفاه جسمی، اجتماعی و روانی سالمندان و همچنین جلب مشارکت آنها در جامعه است. برخلاف سالمندی سالم یا موفق که دستیابی به معیارهای بالینی و پزشکی را در اولویت قرار می دهد، یا سالمندی مولد که عمدتاً بر تولید کالاها و خدمات بدون توجه به رفاه یا سلامت تمرکز دارد، سالمندی فعال نه تنها اقدامات فردی را به کار می گیرد، بلکه اقداماتی را نیز در سطح سازمانی و اجتماعی انجام می دهد. در واقع سالمندی فعال فراتر از فعالیت بدنی است. سالمندی فعال به معنای مشارکت در جامعه و انتخاب سبک زندگی سالم است.
سلامت و امید به زندگی در افرادی که سالمندی فعال را تجربه می کنند به‌صورت قابل توجهی افزایش یافته و فشارهای گسترده بر سیستم خدمات بهداشتی و درمانی کاهش می‌یابد. این مورد به‌خصوص در نواحی روستایی و دور از شهر -که دسترسی به خدمات با محدودیت روبه‌روست- اهمیت می‌یابد.
